به بهانه سفر به تاشکند

جمهوری ازبکستان

ازبکستان امروز دارای مردمانی مهربان ومومن وسختکوش دارای تمدنی کهن  و مایه امیدی برای آینده جهان اسلام  علاوه بر شواهد گوناگون نماز عید فطر امسال 1388 بهترین گواه این حقیقت می باشد .

.

به بهانه سفر به تاشکند

جمهوری ازبکستان

ازبکستان امروز دارای مردمانی مهربان ومومن وسختکوش دارای تمدنی کهن  و مایه امیدی برای آینده جهان اسلام  علاوه بر شواهد گوناگون نماز عید فطر امسال 1388 بهترین گواه این حقیقت می باشد .

 ازبکستان

در بخش مرکزی آسیای میانه و بخش بزرگی از سرزمین‌های واقع در بین رودخانه‌های سیردریا و آمودریا قرار گرفته است. ازبکستان با پنج کشور قرقیزستان در شمال شرقی، قزاقستان در شمال و شمال غربی، ترکمنستان در جنوب غربی، تاجیکستان در جنوب شرقی و افغانستان در جنوب هم‌مرز است. مساحت سرزمین ازبکستان ۴۴۷٬۴۰۰ کلیومتر مربع و طول آن از شمال تا جنوب 930 کیلومتر و از غرب تا شرق 1425 کیلیومتر است.

ازبکستان دارای طبیعتی رنگارنگ و زمینی ناهمار است. بعضی مناطق آن دارای کوهستان‌های بلند و رودخانه و دریاچه‌های فصلی و بعضی مناطق دیگر آن از بیابان‌ها و زمین‌های کم‌آب تشکیل یافته است. مناطق کوهستانی، تقریباً یک پنجم خاک ازبکستان را تشکیل می‌دهد و بلندترین نقطه آن در ازبکستان به 4643 متر می‌رسد. تعداد کل دریاچه‌های ازبکستان به حدود هشتاد می‌رسد که اکثر آن‌ها را دریاچه‌های کوچک تشکیل می‌دهد. بزرگ‌ترین دریاچه ازبکستان «آرال» نام دارد که بخش جنوبی آن به ازبکستان تعلق دارد.

ازبکستان پرجمعیت‌ترین کشور در میان جمهوری‌های آسیای میانه است و از لحاظ شمار جمعیت، سومین کشور بعد از روسیه و اوکراین قرار دارد. بنا به آمار سال 2004 جمعیت کشور به 26 میلیون نفر می‌رسد که حدود 63 درصد آن در روستاها زندگی می‌کنند.

در سال 1924 به شوروی سابق ملحق شد و در سال 1991 از آن استقلال یافت. کشوری کم ارتفاع است که فقط در مناطق جنوبی وشرقی، دارای ارتفاعات  و کوههای مختلف می باشد. آب وهوای قاره ای وخشک، با زمستانهای کوتاه و ملایم، از ویژگیهای ازبکستان است. کوههای جنوبی این کشور، از جهت تولید برق و آبیاری زمینهای زیر کشت، اهمیت فراوانی دارند. این کشور، بزرگترین تولید کننده ماشین آلات و صنایع سنگین درآسیای میانه بوده، و به علت دارا بودن خاک حاصلخیز وچراگاههای فراوان، تولیدکننده کتان، گوشت و لبنیات نیز می باشد. ازبکستان، ذخایر معدنی و طبیعی مانند: زغال سنگ – نفت – آهن و گاز طبیعی دارد

کشوری کم ارتفاع است که فقط در مناطق جنوبی وشرقی، دارای ارتفاعات و کوههای مختلف می باشد. آب وهوای قاره ای وخشک، با زمستانهای کوتاه و ملایم، از ویژگیهای ازبکستان است. کوههای جنوبی این کشور، از جهت تولید برق و آبیاری زمینهای زیر کشت، اهمیت فراوانی دارند .غرب ازبکستان پست و عمدتا بیابانی است.

رودهای مهم: آمودریا ، کارادریا.

بلندترین نقطه: قله بانووکا 4488 متر.

آب و هوا

آب وهوای قاره ای وخشک، با زمستانهای کوتاه و ملایم، از ویژگیهای ازبکستان است. کوههای جنوبی این کشور، از جهت تولید برق و آبیاری زمینهای زیر کشت، اهمیت فراوانی دارند .غرب ازبکستان پست و عمدتا بیابانی است.

ازبکستان آب و هوای گرم و تنوع دمایی دارد که مشخصه آن تابستانهای داغ و بارندگی کم است. تنها در کوهها بیش از 500 میلی متر باران در سال میبارد.

اقتصاد

این کشور، بزرگترین تولید کننده ماشین آلات و صنایع سنگین درآسیای میانه بوده، و به علت دارا بودن خاک حاصلخیز و چراگاههای فراوان تولید کنند کتان، گوشت و لبنیات نیز می باشد.ازبکستان یکی از بزرگترین تولید کنندگان پنبه در جهان است، ولی استفاده از آمو دریا و شاخه هایش برای آبیاری موجب کوچکتر شدن تدریجی دریاچه آرال شده است.

ازبکستان، ذخایر معدنی و طبیعی مانند: زغال سنگ ، نفت ، آهن و گاز طبیعی دارد، اقتصاد هنوز عمدتا در تملک دولت است  از مرکز به برنامه ریزی میشود.

تاریخ معاصر

ازبکها تا قبل از تابع شدن خانهای بخارا و خیوه به تزار روسیه (طی 1868 تا 1873) تحت سلطه روسیه نرفتند.

پس از انقلاب روسیه، شورش باسمه چی(1918 تا 1922) در برابر حکومت شوروی مقاومت کردند، ولی خانها سرانجام سرنگون شدند (1920) و جمهوری شوروی برقرار شد (1923 تا 1924) ازبکستان هنگامی که مرزبندیهای آسیانه میانه شوروی تجدید سازمان یافت در 1924 ایجاد شد.

به دنبال کودتای فرجام کمونیستهای تندرو در مسکو (سپتامبر 1991) اعلام استقلال کرد و پس از انحلال شوروی (دسامبر 1991) از سوی جامعه بین المللی به رسمیت شناخته شد.

        تیمور  نماد ازبکستان

تیمور در جوانی از اسب سرنگون شده و پایش شکست و به علت اینکه شکستگی پایش به خوبی مداوا نشد ، لنگ می زد و به همین دلیل لقب تیمور لنگ را گرفت.

او یک مسلمان متعصب و یک فاتح بی رحم بود. تیمور ابتدا اففانستان کنونی و ماوراء النهر را فتح می کند. سپس به مغولان یورت طلایی که در روسیه مستقر بودند یورش برده و دست به کشتار آنها می زند.

مغولان برای فرار از کشتارهای تاتارهای تیمور وارد خاک اسلاوهای مسکووی شده و به نوبه خود آنها را تحت فشار قرار می دهند.

تیمور لنگ سپس با لشکریان خود به سلطان دهلی که در شمال هند سلطنت می کرد حمله کرده و لشکر سلطان دهلی را در روز 17 دسامبر سال 1398 میلادی در منطقه پانیپات درهم می شکند.

تیمور پس از غارت دهلی به سوی ایران حرکت می کند و در سر راه خود شهرها را ویران و غارت کرده و میلیون ها نفر از اهالی ایران را به قتل می رساند.

سپس نوبت به بغداد و دمشق می رسد تا شاهد وحشیگری های تیمور و تاتارهایش باشند.

تیمور پس از فتح بغداد پایتخت سابق خلفای عباسی ، شهر را ویران کرده و مردم شهر را قتل عام می کند و زنان و دختران و پسران جوان را به اسارت می گیرد.

شهر دمشق توسط تیمور به آتش کشیده می شود و ساکنانش به سرنوشت سایر شهرهایی که توسط او فتح شده بودند ، دچار می شوند.

تیمور پس از این فتوحات متوجه منطقه آناتولی قلمروی سلطان عثمانی بایزید اول ملقب به ایلدرم می شود. بایزید اول سراسر آناتولی و بخش های وسیعی از اروپای مرکزی و بالکان امروزی را فتح کرده بود از قدرت فوق العاده ای برخوردار شده بود و ارتش قدرتمندی در اختیار داشت.

لشکریان تیمور علاوه بر تاتارها شامل سربازان ترک آسیای مرکزی ، سیبری بودند و تیمور 50 فیل جنگی نیز داشت.

لشکریان سلطان بایزید نیز از اقوام گوناگون تشکیل شده بود ، آنها نیز در فنون جنگی به مهارت لشکریان تیمور بودند اما در کشتار ، غارت ، تجاوز و چپاول هنوز به پایه آنها نمی رسیدند.

ستون اصلی لشکر بایزید را ینی چری ها و 40 هزار سوار صرب تشکیل می دادند.

سرانجام دو لشکر در آنقره در مقابل یکدیگر صف می کشند و جنگ خونینی درمی گیرد که علی رغم جنگاوری ینی چری ها و سوارکاران صرب لشکر بایزید ایلدرم از لشکر تیمور لنگ شکست خورده و خود او به اسارت تیمور در می آید.

به این ترتیب ، در روز 28 ژوییه سال 1402 میلادی تیمور لنگ فاتح تاتار در آنقره سلطان بایزید ایلدرم سلطان عثمانی را به سختی شکست داد و او را به اسارت گرفت. رفتار تیمور مطابق همیشه نسبت به مغلوب بی رحمانه و ناجوانمردانه بود.

او بایزید را مانند یک حیوان در یک قفس آهنی زندانی می کند و به عنوان یک غنیمت جنگی به همراه می برد.

بایزید بر اثر آزار و ایذای فراوانی که متحمل می شود پس از 8 ماه اسارت در قفس آهنی در روز 9 مارس سال 1403 میلادی می میرد.

درپی مرگ بایزید قلمرو اش تجزیه شده و پسرانش مدت 10 سال بر سر تصاحب سلطنت عثمانی با یکدیگر می جنگند.

تیمور نیز عاقبت بهتری ندارد ، او بسوی شرق بازمی گردد و در روز 18 فوریه سال 1405 میلادی در سن 70 سالگی جان می سپرد ، بی آنکه فردی برای مرگ این فاتح بی رحم که میلیون ها نفر را به قتل رساند و شهرهای آباد را به ویرانه تبدیل کرد ، افسوس بخورد.

سرزمین های پهناوری که تیمور فتح کرده بود تجزیه می شوند و پسرانش مدتی سلطنت نواحی مختلف فتوحات پدری را در دست داشتند ، اما سرانجام سلطنت های آنها نیز منقرض می شوند.

فتوحات ، غارت ها ، کشتارهای تیمور لنگ برای ایجاد یک امپراتوری بزرگ بی نتیجه بودند و پس از مرگش این امپراتوری نابود شده و به غیر از شهر هرات چیزی برای بازماندگانشان باقی نماند ، مگر نام تیمور لنگ که در تاریخ به عنوان یک فاتح خونخوار و بی رحم برای همیشه ثبت شد.

تاشکند به عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام

از سوی سازمان علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد (آیسسکو) تاشکند به عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام در سال ۲۰۰۷ انتخاب شده است. شاید اگر سمرقند این عنوان را کسب میکرد برازنده‌تر بود، چون سمرقند نصفه دوم شهر اصفهان می‌تواند باشد البته واقعیت این است که اصفهان نصفه دوم سمرقند است چون بر اساس شواهد تاریخی سمرقند قبل از اصفهان ساخته شده است.

در  سال ۲۰۰۶ اصفهان پایتخت فرهنگی جهان اسلام پس از مکه بعنوان اولین پایتخت فرهنگی جهان اسلام بود.

ازبکستان با شهرهای تاشکند و سمرقند و بخارا و خیوه و خوارزم و مرغیلان و فرغانه و ... در تاریخ و فرهنگ و تمدن اسلامی جایگاه شایسته‌ای داشته و امیدواریم با این انتخاب شهرهای بزرگ کشورهای اسلامی مثل اصفهان و تاشکند مورد توجه بیشتری قرار بگیرند.