خردجویان

جرج سانتایانا

ای خردجویان جهان

والاترین گوهر هستی را برنگزیده اید

فرزانگی آن نیست که تنها به خرد بسنده کنیم

و چشمها را بر شهود درون فروبندیم

بلکه باید دل را را باور کنیم،که فرزانگی این است:

کریستف کلمب جهان نوینی را کشف کرد

بی هیچ طرح،بی هیچ نقشه،

مگر آنچه ایمانش از صفحه رمز آسمان می خواند

دانش و تنها هنرش این بود

که گواهی بی گمان دل را قبول داشت.

دانش ما مشعلی است با کلاهی از دود

که در پهنه وهم انگیز جهان

تنها یک گام فراروی را روشن می کند.

پس فروغ بی پایان ایمان را بخواه تا (چون خورشید)بتابد

و دل را به اندیشه های آسمانی رهنمون شود،

یگانه رهنما اوست.

  جرج سانتایانا،فیلسوف و شاعر معاصر اسپانیایی،در سال 1863 در مادرید متولد شد اما در اوان کودکی به همراه پدر و مادر به آمریکا رفت و تحصیلات خود را در دانشگاه هاروارد به پایان برد و همانجا به تدریس پرداخت و تا پایان عمر رد آمریکا زیست  و آثار  فلسفی متعدد او و اشعرش همه به انگلیسی است.از این رو او را در شمار حکمای معاصر آمریکا نام می برند.مهمترین اثر فلسفی او زندگی عقل است در پنج جلد:عقل سلیم،عقل اجتماع،عقل هنر،عقل علم و عقل مذهب.اما،چنانچه از قطعه بالا برمی آید،حکیم با آن همه تحقیقات فلسفی دباره عقل،دریافته است که راز دنیا را از طریق دل می توان دریافت و با حافظ مولانا هم عقیده شده است که گفته اند:

حدیث از مطرب و مب گو و راز دهر کمتر جو

که کس نگشود و نگشاید به حکمت این معما را              حافظ

عقل گوید شش جهت حد است و بیرون را نیست

عشق گوید راه هست و رفته ام من بارها             مولانا

خرد هر چند نقد کائنات است

چه سازد پیش عشق کیمیاگر              حافظ

دل چو از پیر خرد نقل معانی کرد

عشق می گفت به شرح آنچه بر او مشکل بود             حافظ

عقل در شرحش چون خر در گل بماند

شرح عشق و عاشقی هم عشق گفت                      مولانا