بیرجند مرکز استان خراسان جنوبی است و از لحاظ وسعت ششمین شهرستان بزرگ ایران است.از لحاظ اقلیم بیرجند شهری کویری به شمار می رود.زمستان های سرد و کم باران و تابستان های گرم و خشک دارد .از لحاظ موقعیت این شهر مرکز شرقی ترین استان کشور یعنی خراسان جنوبی است و در حد واسط شاهراه مشهد- زاهدان قرار گرفته است. بیرجند با بهره گیری از 9 واحد دانشگاهی و آموزش عالی و میزبانی از 18000 دانشجو در مقاطع مختلف تحصیلی یکی از قطب های دانشگاهی کشور محسوب میشود.
بیرجند علیرغم اقلیم سخت و تندش مردمانی خونگرم،فهیم و پرتلاش دارد که در همه جای ایران به نیکی و حسن خلق شهره اند.
در باره اعتبار و قدمت فرهنگی بیرجند می توان گفت بیرجند بعد از تهران دومین شهری است که
دارای آب لوله کشی بوده و دومین شهر پس از تهران است که دومین مرکز آموزشی یعنی مدرسه شوکتی را بعد از دارالفنون در خود جای داده است .
اولین بار نام بیرجند در اسناد مکتوب در کتاب "معجم البلدان" قرن هفتم هجری قمری آمده که این شهر را زیباترین بلدیه قهستان معرفی کرده است.سیاحان و مورخانی چون مارکوپولو-یاقوت حموی-حمدالله مستوفی و حافظ ابرو در آثارشان به آن پرداخته اند.نام اصلی این شهر از دیر گاهان بیرجند بوده که به صورت های برجن - برکند - و بیرگند هم دیده شده است
نام بیرجند مرکب از دو جزء «بیر» و «جند» است که هر دو بخش آن در زبان پارسی باستان واژهای مستقل و دارای معنا و مفهوم اساطیری و تاریخی میباشد که این دو جزء باهم معنی «شهرتوفان» یا «شهر صاعقه» را میدهد